"Bí mật Polichinelle" là một bí mật mà mọi người đều biết nhưng là một hiểu biết không được chia sẻ... Như vậy "mọi thể diện đều được bảo toàn", "không ai bị mất mặt cả".

Mấy ngày hôm nay, với câu chuyện không thể tin được về "Đại học Phan Thiết", tiếp sau câu chuyện cũng ly kỳ không kém "Đại học quốc tế Hồng Bàng", rộ lên rất nhiều bài báo và ý kiến bạn đọc, bài phỏng vấn vị vụ trưởng này, vị cục trưởng nọ, v.v. ...Tất cả đều cảm thấy bức xúc, quá bức xúc. Rồi mọi người đi vào phân tích quy trình thành lập trường đại học, chưa ổn ở chỗ nào, khe hở ở đâu, mối quan hệ giữa các đơn vị hữu quan trong Bộ liên đới v.v....

Rồi Bộ trưởng GD và ĐT chỉ thị phải thanh tra khẩn cấp. Bạn đọc thở ra nhẹ nhõm: Phải thế chứ. Thật là một quyết định sáng suốt và đúng lúc!

Đáng tiếc là tất cả những "điều không thể tin được" này không phải bây giờ mới xảy ra, mà đã hai năm có hơn rồi khi các trường đại học ngoài công lập bắt đầu ra đời. Tôi đã từng sử dụng cụm từ "đại học mọc lên như nấm sau mưa" từ lúc đó để lưu ý và đề nghị Bộ trưởng có biện pháp tinh chọn để trình Thủ tướng cho phép thành lập.

Điều đáng ngạc nhiên là có một nguyên nhân không thấy ai đề cập đến, cả phóng viên lẫn bạn đọc viết báo. Tôi không nghĩ trình độ nhận thức và sự nhạy cảm không đủ để nhìn ra. Vậy thì chắc nguyên nhân đó đúng là một bí mật Polichinelle rồi!

Trên thế giới ai ai cũng biết "một bí mật Polichinelle là một điều không bí mật một chút nào cả. Đó là một bí mật mà mọi người đều biết tỏng" [2]. Vậy thì tại sao không ai chịu nói ra?

Tự điển Wikipédia đưa ra định nghĩa có thể giải đáp câu hỏi này: "Một bí mật Polichinelle là một bí mật mà mọi người đều biết nhưng là một hiểu biết không được chia sẻ. Đặc điểm của nó là những người nắm giữ "bí mật" này không thể hiện một cách công khai điều họ biết bởi vì theo họ, sẽ tốt hơn cho họ và cho những người khác, là chỉ nên thổ lộ với những người tín cẩn, hoặc thậm chí im lặng hoàn toàn. Như vậy "mọi thể diện đều được bảo toàn", "không ai bị mất mặt cả" .

À, ra thế! Vậy xin đừng hỏi tôi bí mật Polichinlelle đó là gì nhé! Bởi vì câu trả lời của tôi sẽ là: "Giữa chúng ta, thú thật, đó là một bí mật Polichinelle!"

Nguyễn Ngọc Trân (nguyên ĐBQH khóa XI)
----------------------------------------
[2] Tra chẳng hạn Tự điển Pháp Việt của Lê Khả Kế, Tự điển Robert, Tự điển Larousse, hay Brewer's Dictionary chuyên về các câu nói và ngụ ngôn, có từ cuối thế kỷ XIX. Polichinelle, đây là tên của một diễn viên người Ý, thế kỷ 17, chuyên loại hình hài kịch mà diễn viên phải đeo mặt nạ, rất thịnh hành ở Ý từ thế kỷ 16.
----------------------------------------

http://www.tuanvietnam.net